Οι Μαρξ και Ένγκελς για την τέχνη και τον πολιτισμό

Ένας από τους τομείς που χτυπήθηκε κατά τη διάρκεια της καραντίνας ήταν και αυτός της τέχνης. Χιλιάδες πολιτιστικά γεγονότα σε όλο τον κόσμο ακυρώθηκαν, ενώ οι εργαζόμενοι στον χώρο αυτό βρίσκονται αντιμέτωποι με πρωτοφανή υποβάθμιση των όρων ζωής τους. Στην πραγματικότητα όμως, συνολικά στα πλαίσια του σημερινού αστικού συστήματος η ολόπλευρη πολιτιστική και καλλιτεχνική ανάπτυξη είναι αδύνατη με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις ο τομέας του πολιτισμού να βρίσκεται αντιμέτωπος με τις πολιτικές της απαξίωσης, την ώρα που η εκτεταμένη διάδοση κάθε είδους πολιτιστικής υποκουλτούρας οδηγεί την πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία σε κατάπτωση. Στο παρόν κείμενο θα γίνει μια αναφορά και ανάλυση μερικών ζητημάτων για τον πολιτισμό και την τέχνη που έθιξαν στα γραπτά τους οι ιδρυτές του επιστημονικού κομμουνισμού.

Η πρώτη έκδοση του Κεφαλαίου του Μάρξ

Ο Μαρξ δύο φορές άρχισε να γράφει το Κεφάλαιο και δύο φορές αναγκάστηκε να το σταματήσει για λόγους υγείας. Το άλλαξε επίσης δομικά και τις δύο φορές. Ας δούμε τι αναφέρει ο Φ. Ένγκελς για αυτό το ζήτημα «…….Ύστερα από την καταδίκη των μελών της Ένωσης των Κομμουνιστών στην Κολωνία, ο Μαρξ αποτραβήχτηκε από την πολιτική ζύμωση και αφιερώθηκε δέκα ολόκληρα χρόνια, στην ερευνά των πλούσιων θησαυρών που του πρόσφερε η βιβλιοθήκη του Βρετανικού Μουσείου στον τομέα της πολιτικής οικονομίας……

Για το έθνος και το εθνικό ζήτημα

Τι είναι το έθνος; Το έθνος σύμφωνα με τον «αριστοτελικά» συμπυκνωμένο ορισμό του Ι. Β. Στάλιν είναι ομάδα ανθρώπων με κοινή γλώσσα, καταγωγή και παράδοση, που ζει σ’ ένα ορισμένο χώρο και έχει κοινό οικονομικό τρόπο ζωής κι έχει ίδια συνείδηση για το είναι του. Σ’ αντίθεση με τους αστούς δημοσιολόγους και ιστορικούς, ο μαρξισμός θεωρεί τα έθνη «ιστορικό αποτέλεσμα», δεν είναι αιώνια και αμετάβλητα, δημιουργούνται και αναπτύσσονται κατά τις αστικές επαναστάσεις του 18ου και 19ου αιώνα, είναι δηλαδή απότοκα του καπιταλισμού. Όπως κάθε πράγμα που γεννιέται θα ’χει το τέλος του αν εκλείψουν όλοι οι λόγοι της δημιουργίας του.

Η ντόπια ιστορική και πολιτική θεωρία για το αμετάβλητο αρχαίο έθνος των Ελλήνων είναι μία δοξασία και μία αυθαιρεσία. Στον ελλαδικό χώρο στους κλασικούς χρόνους υπήρχε κοινή γλώσσα και θρησκεία αλλά οι πόλεις - κράτη και φυσικά οι πολίτες τους δεν είχαν καμία ενιαία συνείδηση ούτε φυσικά ενιαίο τρόπο οικονομικής και κοινωνικής συγκρότησης. Ενοποιούνται αμυντικά απέναντι στους Πέρσες, υποτάσσονται στον Φίλιππο και τον Αλέξανδρο και συνυπάρχουν στο πλαίσιο Ρωμαϊκής κατοχής της βυζαντινής αυτοκρατορίας και της οθωμανικής κυριαρχίας. Δεν είναι τυχαίο ότι το «έθνος των Ρωμιών» αφουγκράζεται τη συνείδησή του τον 18ο και 19ο αιώνα όταν στα σπλάχνα της οθωμανικής κυριαρχίας συγκροτούνται τα πρώτα σπέρματα της αναδυόμενης αστικής τάξης με κορμό τους εφοπλιστές - καραβοκυραίους.

Θεωρία και πράξη Όψεις της Μαρξιστικής διαλεκτικής

Εισαγωγή

Ο μαρξισμός είναι μια ολοκληρωμένη θεωρία. «Ανωτεροποίησε» επιστημονικά όλες τις πλευρές του πρώιμου υλισμού και γείωσε τη μέθοδό του, τη διαλεκτική, στο έδαφος της φυσικής και κοινωνικής πραγματικότητας, δηλαδή μίλησε με τον αναγκαίο ρεαλισμό. Ωστόσο, μέσα στους κόλπους του μαρξισμού, δεν αποφεύχθηκαν οι παρεκκλίσεις, απόρροια των αστικών και μικροαστικών επιρροών. Δύο τέτοιες ήσαν ο δογματισμός και ο εμπειρισμός, για τις οποίες έχουμε αναφερθεί πολλές φορές. Ο δογματισμός είναι αποστεωμένος μαρξισμός, δεν βλέπει τον μαρξισμό σαν οδηγό για δράση παρά σαν κοκκαλωμένο κι αμετάβλητο σχήμα. Απέναντί του στέκει σαν άλλη όψη του ο εμπειρισμός, δηλαδή η αποφυγή της θεωρίας, η ενασχόληση με το προσωπικό βίωμα που δεν γενικεύεται ή αλλιώτικα αυτό που ονομάζουμε σήμερα τυφλό κινηματισμό ή όπως επικράτησε, ακτιβισμό.