16 Μάη 1966: Το εναρκτήριο σάλπισμα της Μεγάλης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης

"Υπάρχει ένας αριθμός εκπροσώπων της αστικής τάξης στην Κεντρική Επιτροπή και στο Κόμμα, σε δημόσιες κι άλλες υπηρεσίες, στο κέντρο, στις επαρχίες, στους δήμους και στις αυτόνομες περιοχές.

Το Κόμμα στο σύνολο του πρέπει να κρατήσει ψηλά το μεγάλο λάβαρο της προλεταριακής πολιτιστικής επανάστασης, να ξεσκεπάσει ολότελα την αντιδραστική αστική τάση των λεγόμενων «ακαδημαϊκών αυθεντιών» που αντιμάχονται το Κόμμα και το σοσιαλισμό, να καταδικάσει και να αποκηρύξει τις αντιδραστικές αστικές ιδέες στη σφαίρα της ακαδημαϊκής εργασίας, της εκπαίδευσης,
της δημοσιογραφίας, της λογοτεχνίας και να πάρει στα χέρια του τις πολιτιστικές αυτές σφαίρες. Για να το κατορθώσει είναι απαραίτητο, παράλληλα, να καταδικάσει και να αποκηρύξει τους εκπροσώπους της αστικής τάξης που έχουν εισδύσει στο Κόμμα, την κυβέρνηση, το στρατό κι όλες τις σφαίρες της κουλτούρας, να τους διώξει ή να τους μεταθέσει.

Οι εκπρόσωποι αυτοί της αστικής τάξης που έχουν εισδύσει στο Κόμμα, την κυβέρνηση, το στρατό και τους διάφορους πολιτιστικούς κύκλους, είναι μια συμμορία αντεπαναστατών ρεβιζιονιστών. Μόλις ωριμάσουν οι συνθήκες, θα αρπάξουν την εξουσία και θα μετατρέψουν τη δικτατορία του προλεταριάτου σε δικτατορία της αστικής τάξης. Μερικούς τους έχουμε κιόλας καταλάβει, άλλους όχι. Μερικοί έχουν ακόμα την εμπιστοσύνη μας και εκπαιδεύονται σα διάδοχοί μας, άνθρωποι σα τον Χρουστσώφ για παράδειγμα, που κουρνιάζουν ακόμα στο πλάι μας. Οι επιτροπές του κόμματος σ’ όλες τις βαθμίδες θα πρέπει να στρέψουν όλη τους την προσοχή στο θέμα αυτό».

Με τα λόγια αυτά, στις 16 Μάη 1966, απευθύνονταν η Εγκύκλιος της ΚΕ του ΚΚ Κίνας, που είχε συνταχθεί από τον Μάο Τσετούνγκ, προς τα μέλη του κόμματος. Μοι­άζουν σαν πρωθύστερη απάντηση όχι μόνο σε ερωτήματα που αφορούν κατοπινές εξελίξεις στην Κίνα, αλλά και σε ερωτήματα που απασχολούν πλέον πλατιές μάζες αγωνιστών της Αριστεράς, μετά τις εξελίξεις που καθόρισαν το τέλος της ΣΕ και των άλλων πρώην σοσιαλιστικών κρατών της Αν. Ευρώπης.

Η εγκύκλιος της 16 Μάη 1966 θα σημάνει μια ισχυρή άνοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης. Είναι μια ιστορική περίοδος κλιμάκωσης του ταξικού αγώνα στην Κίνα που κατευθύνεται εναντίον των καπιταλιστικών δυνάμεων και των ρεβιζιονιστών που τους εκπροσωπούν στο Κόμμα και το κράτος και ταυτόχρονα κλιμάκωσης και γενικευμένης ιδεολογικοπολιτικής ρήξης και αντιπαράθεσης με το διεθνή ρεβιζιονισμό που είχε σαν κέντρο του τη Χρουστσωφική και Μπρεζνιεφική ηγεσία του Κρεμλίνου. Στο εσωτερικό, στόχος είναι η ισχυροποίηση της προλεταριακής εξουσίας, το δυνάμωμα της δικτατορίας του προλεταριάτου και η απόκρουση των σχεδίων ρεβιζιονιστικής ανατροπής.

Στο διεθνές πεδίο, το δυνάμωμα του αγώνα για το ξεσκέπασμα και την καταπολέμηση του σοβιετικού ρεβιζιονισμού, που η κυριαρχία του σηματοδοτεί την καταστροφή των βάσεων του σοσιαλισμού και την καπιταλιστική παλινόρθωση και η ενίσχυση και αποφασιστική στήριξη των επαναστατικών δυνάμεων παντού στον κόσμο, στον αγώνα κατά του ιμπεριαλισμού και των λακέδων του.

Σε μεγάλη μάζα των αγωνιστών του αριστερού κινήματος πολλές πτυχές της περιόδου αυτής παραμένουν ακόμα ουσιαστικά άγνωστες, είτε υπάρχει συχνά γι' αυτές μια συγκεχυμένη εικόνα λόγω της αποσιώπησης ή της στρεβλής πληροφόρησης με την οποία ο ρεβιζιονισμός σκέπασε την ιστορία.

Σε ανύποπτο χρόνο παλαιότερα, ο Μάο είχε γράψει:

«Όσο υπάρχουν τάξεις, οι αντιθέσεις ανάμεσα στις σωστές και τις λαθεμένες ιδέες στους κόλπους του Κομμουνιστικού Κόμματος αποτελούν απηχήσεις των ταξικών διαφορών. Στην αρχή τέτοιες συγκρούσεις για ορισμένα προβλήματα δεν εκδηλώνονται σαν ανταγωνιστικές. Αλλά με την πρόοδο του ταξικού αγώνα μπορούν να εξελιχθούν και να αποβούν ανταγωνιστικές. Η ιστορία του Κομμουνιστικού Κόμματος στη Σοβιετική Ένωση αποκαλύπτει πως οι αντιθέσεις ανάμεσα στη σωστή σκέψη του Λένιν και του Στάλιν και στη λαθεμένη σκέψη του Τρότσκυ, του Μπουχάριν και άλλων δεν εκδηλώθηκαν στην αρχή με μορφή ανταγωνιστική αλλά εξελίχτηκαν αργότερα σε ανταγωνισμό. Ανάλογες περιπτώσεις έχουμε και στην ιστορία του ΚΚ Κίνας».

Πριν ακόμα από τη νίκη της Κινέζικης Επανάστασης, είχε επίσης σημειώσει:

«Η νίκη θα απελευθερώσει κάποιες τάσεις μέσα στο Κόμμα - υπεροψία, ψευτοηρωικά καμώματα, αδράνεια, απροθυμία για πρόοδο, ηδονοθηρία και απέχθεια για αδιάκοπα επίπονη ζωή. Με τη νίκη θα κερδίσουμε την ευγνωμοσύνη του λαού και τα καλοπιάσματα της αστικής τάξης. Έχει αποδειχθεί πως ο εχθρός δεν μπορεί να μας καταβάλει με τη δύναμη των όπλων. Ωστόσο, οι περιποιήσεις της αστικής τάξης μπορούν να λυγίσουν τους άβουλους ανάμεσά μας. Μπορεί να υπάρχουν κομμουνιστές που δεν υπέκυψαν μπρος στον ένοπλο εχθρό και που αξίζουν τον τίτλο του ήρωα για την αντίστασή τους σ’ αυτόν τον εχθρό, αλλά δεν μπορούν ν’ αντέξουν στις χρυσωμένες σφαίρες. Πρέπει νά ’χουμε το νου μας για το ενδεχόμενο μιας τέτοιας κατάστασης».

Η ιστορική πείρα θα επικυρώσει τα συμπεράσματα αυτά, αλλά και θα αναδείξει στη δεκαετία του ’60 και νέα σημαντικά προβλήματα που προηγούμενα δεν είχαν ξανατεθεί με τον ίδιο τρόπο. Η κυριαρχία του Χρουστσωφικού ρεβιζιονισμού μετά το 1956 στη ΣΕ, η πολιτική της παλινόρθωσης του καπιταλισμού που έχει εγκαινιασθεί εκεί, δίνει το υλικό και το πρακτικό κίνητρο για μια εκ νέου θεώρηση των προβλημάτων και των κινδύνων που απειλούν τη σοσιαλιστική κοινωνία.

Στην απαίτηση της ιστορίας ο Μάο θα ανταποκριθεί με απαράμιλλη τόλμη και διορατικότητα, σαν ένας μεγάλος προλετάριος επαναστάτης ηγέτης. Τα συμπεράσματά του, εύληπτα και αφομοιώσιμα από τις μάζες αλλά και βαθύτατα στο περιεχόμενο, διατηρούν πλήρη την επικαιρότητα και την ξεχωριστή σημασία τους, διδάσκοντας πάντα όσους θέλουν και μπορούν να διδαχτούν από την ιστορία, που έχει ήδη μιλήσει.

Σύμφωνα με το Μάο:

«Η σοσιαλιστική κοινωνία καλύπτει μια μεγάλη ιστορική περίοδο και στη διάρκειά της υπάρχουν πάντα οι αντιθέσεις, οι τάξεις και η ταξική πάλη».

«Αν η ταξική πάλη και η δικτατορία του προλεταριάτου ξεχαστούν, τότε πολύ σύντομα, σε λίγα μόνο χρόνια, σε μια δεκαετία ή το πολύ σε μερικές δεκαετίες θα γίνει αναπόφευκτα αντεπαναστατική παλινόρθωση σε εθνική κλίμακα».

«Ο ρεβιζιονισμός στην εξουσία είναι η αστική τάξη στην εξουσία».

«Κάνουμε την επανάσταση και δεν ξέρουμε που βρίσκεται η αστική τάξη. Βρίσκεται μέσα στο Κόμμα, είναι οι υ­πεύθυνοι του κόμματος που πήραν τον καπιταλιστικό δρόμο».

Η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση υπήρξε η έμπραχτη εφαρμογή της θεωρίας του Μάο Τσετούνγκ για τη συνέχιση της επανάστασης κάτω από τις συνθήκες της δικτατορίας του προλεταριάτου.

 Η θεμελίωση της θεωρίας αυτής, αποτελώντας τη σπουδαιότερη σύγχρονη συνεισφορά στο θησαυροφυλάκιο του μαρξισμού - λενινισμού, έδωσε μια ολοκληρωμένη απάντηση στο ζήτημα αν οι αντιθέσεις, οι τάξεις και η ταξική πάλη, υπάρχουν ακόμα και ύστερα από τη βασική ολοκλήρωση του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού στην ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής, αν παραμένει αναγκαία και ύστερα απ’ αυτό η συνέχιση της σοσιαλιστικής επανάστασης και πώς πρέπει να διεξαχθεί η επανάσταση αυτή.

Τα συμπεράσματα του Μάο, διαμορφώθηκαν και συστηματοποιήθηκαν έχοντας την εμπειρία από την κυριαρχία του ρεβιζιονισμού στη Σ.Ε. ύστερα από το 20ο συνέδριο και γενικεύοντας και συνοψίζοντας επιστημονικά τη θετική και αρνητική πείρα στην Κίνα και στο διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

«Πολιτιστική επανάσταση» είχε γίνει και στη Σοβιετική Ένωση, στην περίοδο του Λένιν και του Στάλιν. Στην περίπτωση όμως αυτή, γίνονταν βασικά λόγος για τη μεγάλη προσπάθεια ανύψωσης του μορφωτικού και εκπολιτιστικού επιπέδου των μαζών. Η πολιτιστική επανάσταση στην Κίνα είχε πολύ ευρύτερους σκοπούς και το χαρακτήρα μιας μεγάλης πολιτικής επανάστασης, εναντίον των καπιταλιστικών δυνάμεων και των παραδόσεων της παλιάς κοινωνίας.

Η μορφή με την οποία εκδηλώθηκε η ΜΠΠΕ ήταν πρωτόγνωρη στην ιστορία του σοσιαλισμού. Εκατομμύρια μαζών, νεολαίοι, εργάτες, αγρότες, διανοούμενοι κινητοποιήθηκαν σ’ ένα θυελλώδη και παρατεταμένο αγώνα.

Η λαϊκή πρωτοβουλία ενθαρρύνονταν και εκφράζονταν με δυναμισμό, οι μάζες άπλωναν τη συμμετοχή και τη δράση τους σ’ όλους τους τομείς, η εξουσία ήταν δική τους και ασκούνταν όλο και πιο ενεργά από τους ίδιους. Το κάλεσμα του Μάο ήταν να βγουν στο προσκήνιο, οι πραγματικοί δημιουργοί της ιστορίας:

«Εμπιστευθείτε τις μάζες, βασιστείτε σ’ αυτές, σεβαστείτε τις πρωτοβουλίες τους. Διώξτε το φόβο. Μη φοβηθείτε την αταξία... Αφήστε τις μάζες να αυτοδιαπαιδαγωγηθούν σ’ αυτό το μεγάλο επαναστατικό κίνημα και να μάθουν να ξεχωρίζουν το σωστό από το λαθεμένο, τους ορθούς από τους εσφαλμένους τρόπους δράσης».

 Το κάλεσμα στις μάζες γίνεται όχι όπως λαθεμένα υποστηρίζουν μερικοί καταργώντας το Κόμμα σαν μαχητική εμπροσθοφυλακή της σοσιαλιστικής κοινωνίας, αλλά ανοίγοντάς το στις μάζες. Οι μάζες καλούνται να κρίνουν το ίδιο το έργο του Κόμματος και το Κόμμα να δείξει απροκάλυπτα μπροστά σ’ αυτές και εκτεθειμένο στην κρίση τους τις αδύναμες πλευρές του.

Το Φλεβάρη του 1967 ο Μάο Τσετούνγκ θα σημειώσει:

«Στο παρελθόν είχαμε αναλάβει αγώνες σε αγροτικές περιοχές, σε εργοστάσια, στον πολιτιστικό τομέα και πραγματοποιήσαμε ένα σοσιαλιστικό μορφωτικό κίνημα. Αλλά τίποτε απ’ όλα αυτά δεν έλυσε το πρόβλημα, γιατί δεν βρήκαμε ένα σχήμα, μια μέθοδο να ξεσηκώσουμε τις πλατιές μάζες, να τους δείξουμε τη σκοτεινή μας πλευρά απροκάλυπτα, μ’ έναν κυκλικό τρόπο «και από τα κάτω».

Τώρα βρήκαμε αυτό το σχήμα — είναι η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση. Μόνο ξεσηκώνοντας τα εκατομμύρια τις μάζες να εκφράσουν ελεύθερα τις απόψεις τους, να γράψουν πανό, να οργανώσουν συζητήσεις, είναι δυνατό να ξεμπροστιαστούν οι λιποτάκτες, οι πράκτορες του εχθρού και οι ισχυροί συνοδοιπόροι του καπιταλισμού που κατάφεραν να εισδύσουν στο κόμμα, και να συντριβούν οι συνωμοσίες τους για την παλινόρθωση του καπιταλισμού».

Η Μεγάλη Προλεταριακή Πολιτιστική Επανάσταση μπόρεσε να αποκρούσει και να αναχαιτίσει το ρεβιζιονισμό για πολλά χρόνια.

Αν και δεν κατόρθωσε να αποτρέψει τελικά την αναρρίχηση των ρεβιζιονιστών στην εξουσία στην Κίνα, πρόσφερε ωστόσο ανεκτίμητα διδάγματα, αποτελώντας μια πολύτιμη εμπειρία και μια σπουδαία παρακαταθήκη για όλο το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα.

 πηγή: Λαϊκός Δρόμος