Με βάση την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης, νεόκοπες θεωρίες για την κατάργηση της …υπεραξίας και του Μαρξισμού

 

Διανύουμε εδώ και πολλές δεκάδες χρόνια την εποχή του ιμπεριαλισμού, που σαπίζει και πεθαίνει. Η άποψη αυτή δεν κινείται στη σφαίρα της φαντασίας, αποτελεί αδήριτη πραγματικότητα όταν ο πλανήτης βρίσκεται σε φάση παρακμής, καταστροφής, οικονομικών αδιέξοδων και αλλεπάλληλων κρίσεων.

Ιδιαίτερα καταστροφική είναι η επίδραση του ιμπεριαλισμού, του μονοπωλιακού σταδίου του καπιταλισμού, στην κύρια παραγωγική δύναμη, την εργατική τάξη και ιδιαίτερα στις πιο αδύναμες οικονομικά χώρες. Γι’ αυτό και ο καπιταλισμός πολλές φορές οχυρώνεται, αναζητώντας τρόπους διαιώνισης της εξουσίας του, με οποιονδήποτε τρόπο και μέσο. Ωστόσο, παρά την τάση ενίσχυσης του ανορθολογισμού, που εκδηλώνεται σε όλο το καπιταλιστικό σύστημα, και την καταστροφή των παραγωγικών δυνάμεων, ορισμένοι τομείς της επιστημονικής δραστηριότητας αναπτύσσονται.

Στις μέρες μας, ιδιαίτερα οι αυτοματισμοί στην παραγωγή με τους ημιαγωγούς και τα τσιπς και η Τεχνητή Νοημοσύνη (ΑΙ) αναπτύσσονται και μάλιστα ραγδαία, καθώς αποτελούν πεδίο του πιο σκληρού ανταγωνισμού ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα για την κυριαρχία τους σε αυτούς τους κρίσιμους τομείς. Αυτή η επιστημονική εξέλιξη επιδρά αναμφίβολα και στις οικονομικές – παραγωγικές σχέσεις στις οποίες και θα αναφερθούμε. Παράλληλα με αυτή την ανάπτυξη, οικονομολόγοι και φιλόσοφοι αναπτύσσουν διάφορες θεωρίες που καταλήγουν ότι η Τεχνητή Νοημοσύνη, με την υποκατάσταση της ανθρώπινης σκέψης από την υπολογιστική δύναμη, σε συνδυασμό με την αυτοματοποίηση και τη ρομποτική, αμφισβητούν την ίδια την έννοια της υπεραξίας, κάποιοι και τον ίδιο τον καπιταλισμό (υπονοώντας ότι δεν χρειάζεται και η ανατροπή του) αφού οδηγούν σε οικονομίες όπου όλο και περισσότερα προϊόντα και υπηρεσίες κατασκευάζονται με όλο και λιγότερη συμμετοχή της εργασίας(;) και όλο και μεγαλύτερη συμμετοχή του κεφαλαίου.

Μάλιστα ο πρώην υπουργός της ΝΔ, Θ. Σκυλακάκης το τερμάτισε, γράφοντας ότι «η Τεχνητή Νοημοσύνη αχρηστεύει τον μαρξισμό», με βάσει ότι «Η εκμετάλλευση της εργασίας και η δημιουργία “υπεραξίας” προς όφελος του κεφαλαίου, κατά την μαρξιστική έννοια, θα περιορίζονται διαρκώς μέχρι να φτάσουν στα όρια της εξαφάνισης, γιατί η εργασία -κάθε εργασία- θα είναι όλο και λιγότερο ανταγωνιστική σε σχέση με τις μηχανές. Στην πορεία αυτήν θα υπάρχουν περίοδοι επαναστατικής αύξησης της οικονομικής παραγωγικότητας και της παγκόσμιας ανάπτυξης (π.χ. πάνω από 10% ετησίως), αλλά και μια τρομακτική μεταφορά της ικανότητας δημιουργίας (και κατοχής) νέου πλούτου από την εργασία στο κεφάλαιο, από τους πολλούς στους λίγους και από τις τεχνολογικά αδύναμες χώρες στις τεχνολογικά ισχυρές».

Εύκολες κουβέντες, φαινομενικά ανώδυνες, για ένα κόσμο στην ουσία ανύπαρκτο, που και ο ίδιος ο ΟΟΣΑ, αυτός ο παγκόσμιος καπιταλιστικός οργανισμός, αναφερόμενος στο μέγεθος της θετικής επίδρασης της Τεχνητής Νοημοσύνης στην παραγωγική διαδικασία, αμφισβητεί αυτές τις κουβέντες, γιατί γνωρίζει τι σημαίνει κέρδος και υπεραξία για τον κεφαλαιοκράτη.

Από τη μαρξιστική σκοπιά, μπορούμε να πούμε ότι η «επανάσταση» της Τεχνητής Νοημοσύνης είναι μια προέκταση των δυνάμεων παραγωγής του καπιταλισμού, που αναπτύσσεται με γνώμονα την αύξηση της παραγωγικότητας και του πλεονάσματος αξίας, σίγουρα σε μεγαλύτερη κλίμακα απ’ ό,τι πριν ενάμιση αιώνα, όταν ο καπιταλισμός έβαζε τις μηχανές στην παραγωγή κατά την πρώτη βιομηχανική επανάσταση. Αφήνει και αυτή το αντιδραστικό αποτύπωμά της στην αναδιάρθρωση της παραγωγής, της εργασίας και της κοινωνικής δομής στον καπιταλισμό του 21ου αιώνα.

Αυτή η θεωρία διατείνονται οι αστοί οικονομολόγοι ότι έχει θετικά στοιχεία για τους εργαζόμενους. Όμως για μια ακόμη φορά διαπιστώνεται αυτό που ο Μαρξ κατέγραψε και ως αντιστροφή της πραγματικότητας στον καπιταλισμό -και ισχύει ακριβώς και στις σημερινές συνθήκες- ότι: «κάθε ανάπτυξη και βελτίωση των μηχανών, κάθε αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, αντί να απελευθερώνει τους εργάτες από την τυφλή ανάγκη επιβίωσης και να καλυτερεύει τις ζωές τους, αντίθετα τους σκλαβώνει περισσότερο. Τους καθιστά εξαρτημένους από το κεφάλαιο, χειροτερεύει τις συνθήκες ζωής τους, ακόμη και αν παίρνουν καλύτερο μισθό εντείνει την αποξένωσή τους από την εργασία τους. Τελικά τους εξαθλιώνει αυξάνοντας τη φτώχεια των πολλών και τον πλούτο των πολύ λίγων». Οι αστοί οικονομολόγοι προσπαθούν να δικαιολογήσουν την ύπαρξη της ανεργίας στον καπιταλισμό, επικαλούμενοι τους αιώνιους νό­μους της φύσης.

Επίσης αυτή η θεωρία θα αποκτούσε μία λογική συνέπεια αν αναπτυσσόταν σε ένα αμιγώς «αποστειρωμένο» περιβάλλον, όπου παγκόσμια και τοπικά δεν θα υπήρχαν πολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές κρίσεις, ιμπεριαλιστικοί και μονοπωλιακοί ανταγωνισμοί, στρατιωτικές επεμβάσεις και πόλεμοι, καταστροφή παραγωγικών δυνάμεων που «ξεφεύγουν» από τις ανθρώπινες προσπάθειες για ρύθμιση ή και για κάποιους αστούς «αυτορρύθμιση». Στο στάδιο του ιμπεριαλισμού, σύμφωνα με το μαρξισμό, συγκεντρώνεται-κοινωνικοποιείται η παραγωγή, όσο επαναστατικοποιούνται τα μέσα παραγωγής, και κυριαρχούν σχεδόν απόλυτα οι καπιταλιστικές σχέσεις, αναπτύσσονται όλο και πιο ιδιόμορφα ( με βάση το κέρδος) οι παραγωγικές δυνάμεις, αλλά ταυτόχρονα έρχονται σε όλο και βαθύτερη «αιματηρή» αντίθεση με την ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής, με το κίνητρο του ατομικού κέρδους του καπιταλιστή, από το οποίο καθορίζονται και οι αυθόρμητες σχέσεις της καπιταλιστικής αγοράς. Με βάση αυτή την αντίφαση αναδεικνύεται η μάταιη προσπάθεια αποτελεσματικής παρέμβασης για ρύθμιση της παραγωγής και της αγοράς.

Ας γίνουμε όμως πιο συγκεκριμένοι με τα αποτελέσματα εφαρμογής της Τεχνητής Νοημοσύνης. Η επιστήμη και η τεχνολογία ενσωματώνονται ως κόστος σε μια επιχείρηση. Γνωρίζουμε επίσης ότι στην πορεία εξέλιξής του το κεφάλαιο, αρχικά, απορροφούσε ολοένα και μεγαλύτερη μάζα εργαζομένων, μειώνοντας τα εργατικά χέρια σε άλλους τομείς του καταμερισμού εργασίας. Επομένως, αυξάνονται και εκσυγχρονίζονται συνεχώς τα μηχανήματα και τα μέσα παραγωγής, εντατικοποιώντας έτσι την εργασία, απορροφώντας δηλαδή («ξεζουμίζοντας» κατά τη ρήση του Μαρξ) όλο και περισσότερη μάζα εργασίας, από όλο και λιγότερους εργάτες. Εκτοπίζεται η ζωντανή εργασία, ταυτόχρονα όμως διευρύνεται ο «εφεδρικός βιομηχανικός στρατός» των ανέργων, αυξάνοντας την εργασιακή ανασφάλεια για όσους παραμένουν στην εργασία. Οι κεφαλαιοκράτες, ανεβάζοντας την τεχνική, επιδιώκουν περισσότερα κέρδη, όμως οι εργαζόμενοι μειώνονται και κατ’ επέκταση και η συνολική υπεραξία, και αυτό είναι κάτι που κανένας τους δεν το θέλει, αφού «Η αυτοαξιοποίηση του κεφαλαίου, η δημιουργία υπεραξίας είναι επομένως ο καθοριστικός, κυρίαρχος και πρωταρχικός σκοπός του καπιταλιστή. Είναι το απόλυτα κίνητρο και περιεχόμενο της δραστηριότητάς του» (Μαρξ, Κεφάλαιο, τομ. 1). Η αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης επιτρέπει στους καπιταλιστές να παράγουν ακόμη και περισσότερο πλούτο με ελάχιστη ανθρώπινη εργασία προς όφελος τους, μόνο όταν συμπληρώνεται με μέτρα που ανακόπτουν τη μείωση της μάζας του κέρδους, ή ακόμη περισσότερο αυξάνουν τον όγκο της υπεραξίας που παράγουν οι εργαζόμενοι. Αυτό είναι ένα ζήτημα που το αντιμετώπισε και ο Μαρξ: «Το κεφάλαιο χρησιμοποιεί τις μηχανές μόνο στο μέτρο που αυτές επιτρέπουν στον εργάτη να του αφιερώνει ένα μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του. […] Χάρη σ’ αυτές ο απαραίτητος χρόνος για την παραγωγή ενός συγκεκριμένου προϊόντος ελαχιστοποιείται αλλά αυτό γίνεται με ένα μοναδικό σκοπό. Για να μπορεί η μέγιστη ποσότητα εργασίας να υπεραξιώνει τη μέγιστη ποσότητα προϊόντων» (Grundrisse, σελ. 217).

Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι μπορεί να μειωθεί αριθμητικά η εργατική τάξη, αλλά η υπερεργασία συνολικά και με πολλούς βάρβαρους τρόπους και μέσα αυξάνεται. Αυτή τη βρόμικη δουλειά αναλαμβάνουν οι αντιλαϊκές κυβερνήσεις. Η κατάργηση στην πραγματικότητα του 8ωρου και η επιβολή του… 13ωρου είναι πολύ χαρακτηριστική. Έτσι η αύξηση της αποτελεσματικότητας μέσω της Τεχνητής Νοημοσύνης εκ των πραγμάτων οξύνει τις εγγενείς αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Η μειωμένη ζήτηση καταναλωτικών αγαθών (λόγω μειωμένων μισθών, εκτόξευση των τιμών και απωλειών θέσεων εργασίας) μπορεί να οδηγήσει σε κρίσεις υπερπαραγωγής. Μεταφρασμένα είναι αυτό που «βλέπουμε» γύρω μας. Οικονομικές κρίσεις και φτώχεια μέχρι θανάτου, ιμπεριαλιστικοί και μονοπωλιακοί ανταγωνισμοί για σφαίρες επιρροής και επέκταση αγορών, ελαστικές σχέσεις εργασίας και μείωση μισθών, μεροκάματων, τσάκισμα του κοινωνικού κράτους, καταστολή, τρομοκρατία, φασισμός και αιματηροί πόλεμοι και στρατιωτικές επεμβάσεις σε κάθε μήκος και πλάτος όλου του πλανήτη. Κι όπως διαπιστώνει το 7ο συνέδριο του Μ-Λ ΚΚΕ, «…Παράλληλα, ο παγκόσμιος καπιταλισμός σαρώνει εργατικά και λαϊκά δικαιώματα και κατακτήσεις και έχει περάσει στην ανοιχτή αντιλαϊκή βία και τρομοκρατία, σε στρατοκρατικά καθεστώτα «έκτακτης ανάγκης». Οι ταξικές αντιθέσεις οξύνονται, η καπιταλιστική εκμετάλλευση εντείνεται και δυναμώνει η πιο άγρια καταπίεση και καταλήστευση των εξαρτημένων χωρών του κόσμου από τους ιμπεριαλιστές, με τους φτωχούς λαούς των χωρών της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής να αντιμετωπίζουν συνθήκες πολέμων, λιμού, ξεριζωμού και προσφυγιάς. Οι μεγάλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ακροβολίζονται σε μια άγρια διαμάχη ενίσχυσης της παγκόσμιας επιρροής τους. Ένας επιθετικός παροξυσμός επικρατεί, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Ασία. Στην ημερήσια διάταξη βρίσκεται το ξαναμοίρασμα των αγορών και των ζωνών επιρροής και η κατάπνιξη του αγώνα των λαών για την εθνική και κοινωνική τους απελευθέρωση».

Ο πόλεμος και η δίψα για υπεραξία και διαιώνιση της μισθωτής σκλαβιάς είναι αδυσώπητος-απόλυτος, αποτελεί έναν από τους χτυπητούς δείκτες τού ιστορικά περιορισμένου χαρακτήρα του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Οξύνει τις αντιθέσεις και δείχνει παραστατικά, πώς, σε μία ορισμένη βαθμίδα, το αστικό καθεστώς γίνεται εμπόδιο στην παραπέρα ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.

Απέναντι σε αυτή τη βάρβαρη ιμπεριαλιστική πραγματικότητα οι τεχνικοεπιστημονικές εξελίξεις αποτελούν στοιχείο της, και αδιαμφισβήτητα όμως στη γενική τους εφαρμογή λειτουργούν σε βάρος της εργατικής τάξης και των λαών της γης. Μόνο σε ένα σοσιαλιστικό πλαίσιο, η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσε να απελευθερώσει τους ανθρώπους από την καταναγκαστική εργασία και να τους επιτρέψει να ασχοληθούν με πιο δημιουργικές και ουσιαστικές δραστηριότητες.

πηγή: Λαϊκός Δρόμος